Günümüzde pek çok kişi genel sağlığını desteklemek, enerji düzeyini artırmak veya hastalıklardan korunmak amacıyla multivitamin takviyelerine yönelmektedir. Ancak sıkça sorulan bir soru şudur: Multivitaminler her gün düzenli olarak kullanılmalı mı, yoksa yalnızca ihtiyaç duyulduğunda mı alınmalı? Bilimsel literatür bu konuda ne söylüyor, birlikte inceleyelim.

Multivitamin Nedir?

Multivitaminler, farklı vitamin ve mineralleri tek bir formülde birleştiren takviyelerdir. Genellikle A, C, D, E, K vitaminleri ile B grubu vitaminleri ve çinko, selenyum, demir gibi mineralleri içerirler. Amaç, beslenme yoluyla yeterince alınamayan mikrobesinleri tamamlamaktır (NIH Office of Dietary Supplements, 2022).

Multivitaminlere Gerçekten İhtiyacımız Var mı?

Dengeli ve çeşitli beslenen sağlıklı bireyler için çoğu vitamin ve mineral günlük diyetle alınabilir. Ancak günümüzde:

• Yoğun tempolu yaşam tarzı,
• İşlenmiş gıdaların tüketimi,
• Kronik hastalıklar,
• Yaşlanma,
• Gebelik ve emzirme gibi özel dönemler,
• Vegan/vejetaryen beslenme gibi tercihler,

multivitamin ihtiyacını artırabilir (Ward et al., 2021). Bu nedenle özellikle belirli yaş grupları ve risk gruplarında düzenli multivitamin kullanımı önerilebilir.

Her Gün Kullanmak Gerekli mi?

Araştırmalar, düzenli multivitamin kullanımının bazı faydalar sağlayabileceğini göstermektedir, ancak bu faydalar herkeste aynı düzeyde ortaya çıkmaz.

• Erkeklerde yapılan bir çalışmada, 10 yıl boyunca günlük multivitamin kullanan bireylerde kanser riskinde küçük fakat istatistiksel olarak anlamlı bir azalma gözlenmiştir (Gaziano et al., 2012).
• Yaşlı bireylerde yapılan başka çalışmalarda, vitamin eksikliğini önlemenin bilişsel işlevler ve bağışıklık açısından olumlu etkiler sağladığı görülmüştür (Fortmann et al., 2013).

Ancak bazı uzmanlar, gereksiz yere yüksek doz vitamin alımının vücutta birikerek toksik etkilere neden olabileceğini belirtmektedir. Özellikle yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K) bu açıdan dikkatle değerlendirilmelidir.

Multivitamin Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

• Yaş ve cinsiyete uygun formülasyonlar tercih edilmelidir. Örneğin kadınlar için demir oranı yüksek olabilirken, yaşlı bireyler için B12 ve D vitamini içeriği daha önemli olabilir.
• Etken madde dozları, günlük ihtiyaçlara uygun olmalı; aşırı yüksek dozlardan kaçınılmalıdır.
• Güvenilir markalar ve GMP sertifikalı üreticiler tercih edilmelidir.

Multivitaminler Gıdaların Yerini Tutar mı?

Hayır. Multivitaminler, dengeli bir diyetin yerini tutmaz. Sağlıklı bir yaşam için temel beslenme ilkeleri korunmalı, sebze-meyve ağırlıklı doğal beslenme esas alınmalıdır. Multivitaminler yalnızca eksikliklerin önlenmesi veya belirli dönemlerde destek amacıyla kullanılmalıdır (Manson et al., 2020).

Sonuç

Multivitaminler, modern yaşamın getirdiği beslenme eksikliklerini tamamlamada etkili olabilir. Ancak her bireyin ihtiyacı farklıdır. Gereksiz yere yüksek doz alımlar yerine, kişiye özel değerlendirme ve düzenli kullanım daha sağlıklı bir yaklaşımdır. Her gün düzenli kullanımın gerekliliği; bireyin yaşı, yaşam tarzı, beslenme durumu ve mevcut sağlık sorunlarına göre değişiklik gösterebilir. En doğru kararı bir uzmanla birlikte vermek her zaman en sağlıklı yoldur.

Kaynaklar:

• National Institutes of Health (NIH) Office of Dietary Supplements. (2022). https://ods.od.nih.gov/
• Ward, E., et al. (2021). Vitamin and mineral supplement use in the United States. Journal of Nutrition, 151(5), 1157–1165.
• Gaziano, J. M., et al. (2012). Multivitamins in the prevention of cancer in men: The Physicians’ Health Study II randomized controlled trial. JAMA, 308(18), 1871–1880.
• Fortmann, S. P., et al. (2013). Vitamin and mineral supplements in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer: An updated systematic evidence review. Annals of Internal Medicine, 159(12), 824–834.
• Manson, J. E., et al. (2020). Vitamins and minerals: What you need to know. New England Journal of Medicine, 382(23), 2163–2170.